AKTUALNOŚCI

Ostatnio w naszej szkole ...

Karnawał w szkole

JAK  CO ROKU W KARNAWALE, TYM RAZEM W TROCHĘ INNYM WYDANIU???? Karnawał to miła tradycja przepełniona muzyką i zabawą. Bal karnawałowy to dzień niezwykły, często wyczekiwany przez wiele tygodni. Jest atrakcją bardzo lubianą przez dzieci, dostarczającą im wielu przeżyć i radości. Tak też było u nas w dniu 29.01.2021r., mimo nieco innego charakteru niż dotychczas, ponieważ musiało się wszystko odbyć z zachowaniem pełnego reżimu sanitarnego. Tym razem odbył się bal, ale nie jeden, ponieważ każda klasa bawiła się w swojej klasie. Uczniowie starali się, aby przystroić swoje sale jak najpiękniej. Jak co roku, tego dnia pojawiały się kolorowe postacie. Dzieci przebrane były za bohaterów znanych bajek. Można było spotkać wróżki, królewny, króliczki, piosenkarki, superbohaterów, czy bandytów ????… nie sposób zliczyć i wymienić tych wszystkich postaci. Czasami rozpoznać dzieci było bardzo trudno. Dzieci świetnie się bawiły uczestnicząc wspólnie ze swoimi paniami w zabawach. Na sali podczas pląsów robiło się kolorowo, wszyscy bawili się wesoło, uśmiech nie znikał z twarzy mimo chwilowego zmęczenia. Rada Rodziców zadbała, aby dzieciom nie zabrakło energii organizując dzieciom słodki poczęstunek. Kiedy czas zabawy dobiegł końca dzieci z żalem opuszczały swoje klasy. Wspólna zabawa przyniosła wiele radości, a to było głównym celem tego balu. Dziękujemy dzieciom i rodzicom za zaangażowanie w przygotowanie pięknych balowych strojów oraz w organizacji poczęstunków klasowych. Kolejny bal karnawałowy już za rok!!!

opracowanie - Justyna Król 

Wymagania egzaminacyjne z matematyki

 

                    \Wymagania egzaminacyjne dotyczące egzaminu ósmoklasisty w roku szkolnym 2020/2021

 

 

EGZAMIN ÓSMOKLASISTY Z MATEMATYKI

 

 

Ogólne wymagania egzaminacyjne

 

  1. Sprawność rachunkowa.
    1. Wykonywanie nieskomplikowanych obliczeń w pamięci lub w działaniach trudniejszych pisemnie oraz wykorzystanie tych umiejętności w sytuacjach praktycznych.
    2. Weryfikowanie i interpretowanie otrzymanych wyników oraz ocena sensowności rozwiązania.
  2. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
    1. Odczytywanie i interpretowanie danych przedstawionych w różnej formie oraz ich przetwarzanie.
    2. Interpretowanie i tworzenie tekstów o charakterze matematycznym oraz graficzne przedstawianie danych.
    3. Używanie języka matematycznego do opisu rozumowania i uzyskanych wyników.

 

  1. Wykorzystanie i interpretowanie reprezentacji.
    1. Używanie prostych, dobrze znanych obiektów matematycznych, interpretowanie pojęć matematycznych i operowanie obiektami matematycznymi.
    2. Dobieranie modelu matematycznego do prostej sytuacji oraz budowanie go w różnych kontekstach, także w kontekście praktycznym.

 

  1. Rozumowanie i argumentacja.
    1. Przeprowadzanie prostego rozumowania, podawanie argumentów uzasadniających poprawność rozumowania, rozróżnianie dowodu od przykładu.
    2. Dostrzeganie regularności, podobieństw oraz analogii i formułowanie wniosków na ich podstawie.
    3. Stosowanie strategii wynikającej z treści zadania, tworzenie strategii rozwiązania problemu, również w rozwiązaniach wieloetapowych oraz w takich, które wymagają umiejętności łączenia wiedzy z różnych działów matematyki.

 

Szczegółowe wymagania egzaminacyjne

 

  1. Liczby naturalne w dziesiątkowym układzie pozycyjnym. Uczeń:
    1. zapisuje i odczytuje liczby naturalne wielocyfrowe;
    2. interpretuje liczby naturalne na osi liczbowej;
    3. porównuje liczby naturalne;
    4. zaokrągla liczby naturalne.

 

  1. Działania na liczbach naturalnych. Uczeń:
    1. dodaje i odejmuje w pamięci liczby naturalne dwucyfrowe lub większe, liczbę jednocyfrową dodaje do dowolnej liczby naturalnej i odejmuje od dowolnej liczby naturalnej;
    2. dodaje i odejmuje liczby naturalne wielocyfrowe sposobem pisemnym;
    3. mnoży i dzieli liczbę naturalną przez liczbę naturalną jednocyfrową lub dwucyfrową sposobem pisemnym;
    4. wykonuje dzielenie z resztą liczb naturalnych;
    5. stosuje wygodne  dla  siebie  sposoby ułatwiające  obliczenia,  w tym przemienność i łączność dodawania i mnożenia;
    6. porównuje liczby naturalne z wykorzystaniem ich różnicy lub ilorazu;
    7. rozpoznaje liczby podzielne przez 2, 3, 4, 5, 9, 10, 100;
    8. rozpoznaje liczbę złożoną, gdy jest ona jednocyfrowa lub dwucyfrowa, a także gdy na istnienie dzielnika właściwego wskazuje cecha podzielności;
    9. rozkłada liczby dwucyfrowe na czynniki pierwsze;
    10. oblicza kwadraty i sześciany liczb naturalnych;
    11. stosuje reguły dotyczące kolejności wykonywania działań.

 

  1. Liczby całkowite. Uczeń:
    1. interpretuje liczby całkowite na osi liczbowej;
    2. porównuje liczby całkowite;
    3. wykonuje proste rachunki pamięciowe na liczbach całkowitych.

 

  1. Ułamki zwykłe i dziesiętne. Uczeń:
    1. opisuje część danej całości za pomocą ułamka;
    2. przedstawia ułamek jako iloraz liczb naturalnych, a iloraz liczb naturalnych jako ułamek;

 

  1. skraca i rozszerza ułamki zwykłe;
  2. sprowadza ułamki zwykłe do wspólnego mianownika;
  3. przedstawia ułamki niewłaściwe  w  postaci  liczby  mieszanej,  a  liczbę  mieszaną w postaci ułamka niewłaściwego;
  4. zapisuje wyrażenia dwumianowane w postaci ułamka dziesiętnego i odwrotnie;
  5. zaznacza ułamki zwykłe i dziesiętne na osi liczbowej oraz odczytuje ułamki zwykłe i dziesiętne zaznaczone na osi liczbowej;
  6. zapisuje ułamki dziesiętne skończone w postaci ułamków zwykłych;
  7. zamienia ułamki zwykłe o mianownikach będących dzielnikami liczb 10, 100, 1000 itd. na ułamki dziesiętne skończone dowolną metodą (przez rozszerzanie lub skracanie ułamków zwykłych, dzielenie licznika przez mianownik w pamięci lub pisemnie);
  8. zapisuje ułamki zwykłe o mianownikach innych niż wymienione w pkt 9 w postaci rozwinięcia dziesiętnego nieskończonego (z użyciem wielokropka po ostatniej cyfrze), uzyskane w wyniku dzielenia licznika przez mianownik w pamięci lub pisemnie;
  9. zaokrągla ułamki dziesiętne;
  10. porównuje ułamki (zwykłe i dziesiętne).

 

  1. Działania na ułamkach zwykłych i dziesiętnych. Uczeń:
    1. dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki zwykłe o mianownikach jedno- lub dwucyfrowych, a także liczby mieszane;
    2. dodaje, odejmuje, mnoży i dzieli ułamki dziesiętne w pamięci (w przykładach najprostszych) lub pisemnie;
    3. wykonuje nieskomplikowane rachunki, w których występują jednocześnie ułamki zwykłe i dziesiętne;
    4. porównuje ułamki z wykorzystaniem ich różnicy;
    5. oblicza ułamek danej liczby naturalnej;
    6. oblicza kwadraty i sześciany ułamków zwykłych i dziesiętnych oraz liczb mieszanych;
    7. oblicza wartość prostych wyrażeń arytmetycznych, stosując reguły dotyczące kolejności wykonywania działań;
    8. wykonuje działania na ułamkach dziesiętnych, używając własnych, poprawnych strategii.

 

  1. Obliczenia praktyczne. Uczeń:
    1. interpretuje 100% danej wielkości jako całość, 50% – jako połowę, 25% – jako jedną czwartą, 10% – jako jedną dziesiątą, 1% – jako jedną setną części danej wielkości liczbowej;
    2. w przypadkach osadzonych w kontekście praktycznym oblicza procent danej wielkości w stopniu trudności typu 50%, 20%, 10%;
    3. wykonuje proste obliczenia zegarowe na godzinach, minutach i sekundach;
    4. zamienia i prawidłowo stosuje jednostki długości: milimetr, centymetr, decymetr, metr, kilometr;
    5. zamienia i prawidłowo stosuje jednostki masy: gram, dekagram, kilogram, tona;
    6. oblicza rzeczywistą długość odcinka, gdy dana jest jego długość w skali oraz długość odcinka w skali, gdy dana jest jego rzeczywista długość;
    7. w sytuacji praktycznej oblicza: drogę przy danej prędkości i czasie, prędkość przy danej drodze i czasie, czas przy danej drodze i prędkości oraz stosuje jednostki prędkości km/h i m/s.

 

  1. Potęgi o podstawach wymiernych. Uczeń:
    1. zapisuje iloczyn jednakowych czynników w postaci potęgi o wykładniku całkowitym dodatnim;
    2. mnoży i dzieli potęgi o wykładnikach całkowitych dodatnich;
    3. mnoży potęgi o różnych podstawach i jednakowych wykładnikach;
    4. podnosi potęgę do potęgi.

 

  1. Pierwiastki. Uczeń:
    1. oblicza wartości pierwiastków kwadratowych i sześciennych z liczb, które są odpowiednio kwadratami lub sześcianami liczb wymiernych;
    2. szacuje wielkość danego pierwiastka kwadratowego lub sześciennego oraz prostego wyrażenia arytmetycznego zawierającego pierwiastki np. 1 + √2, 2 − √2.
  2. Tworzenie wyrażeń algebraicznych z jedną i z wieloma zmiennymi. Uczeń:
    1. korzysta z nieskomplikowanych wzorów, w których występują oznaczenia literowe, opisuje wzór słowami;
    2. zapisuje wyniki podanych działań w postaci wyrażeń algebraicznych jednej lub kilku zmiennych;
    3. oblicza wartości liczbowe wyrażeń algebraicznych;

 

  1. stosuje oznaczenia literowe nieznanych wielkości liczbowych i zapisuje zależności przedstawione w zadaniach w postaci wyrażeń algebraicznych jednej lub kilku zmiennych;
  2. zapisuje rozwiązania zadań w postaci wyrażeń algebraicznych jak w przykładzie: Bartek i Grześ zbierali kasztany. Bartek zebrał n kasztanów, Grześ zebrał 7 razy więcej. Następnie Grześ w drodze do domu zgubił 10 kasztanów, a połowę pozostałych oddał Bartkowi. Ile kasztanów ma teraz Bartek, a ile ma Grześ?

 

  1. Przekształcanie wyrażeń algebraicznych. Sumy algebraiczne i działania na nich. Uczeń:
    1. porządkuje jednomiany i dodaje jednomiany podobne (tzn. różniące się jedynie współczynnikiem liczbowym);
    2. dodaje i odejmuje sumy algebraiczne, dokonując przy tym redukcji wyrazów podobnych;
    3. mnoży sumy algebraiczne przez jednomian i dodaje wyrażenia powstałe z mnożenia sum algebraicznych przez jednomiany.

 

  1. Obliczenia procentowe. Uczeń:
    1. przedstawia część wielkości jako procent tej wielkości;
    2. oblicza liczbę a równą p procent danej liczby b;
    3. oblicza, jaki procent danej liczby b stanowi liczba a;
    4. oblicza liczbę b, której p procent jest równe a;
    5. stosuje obliczenia procentowe do rozwiązywania problemów w kontekście praktycznym, również w przypadkach jednokrotnych podwyżek lub obniżek danej wielkości.

 

  1. Równania z jedną niewiadomą. Uczeń:
    1. sprawdza, czy dana liczba jest rozwiązaniem równania stopnia pierwszego z jedną niewiadomą;
    2. rozwiązuje równania pierwszego stopnia z jedną niewiadomą metodą równań równoważnych;
    3. rozwiązuje równania, które po prostych przekształceniach wyrażeń algebraicznych sprowadzają się do równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą;
    4. rozwiązuje zadania tekstowe za pomocą równań pierwszego stopnia z jedną niewiadomą, w tym także z obliczeniami procentowymi;
    5. przekształca   proste   wzory,   aby   wyznaczyć    zadaną   wielkość   we wzorach

 

geometrycznych  (np.  pól  figur)  i  fizycznych  (np.  dotyczących  prędkości,  drogi i czasu).

 

  1. Proporcjonalność prosta. Uczeń:
    1. podaje przykłady wielkości wprost proporcjonalnych;
    2. wyznacza wartość przyjmowaną przez wielkość wprost proporcjonalną w przypadku konkretnej zależności proporcjonalnej, na  przykład  wartość  zakupionego  towaru w zależności od liczby sztuk towaru, ilość zużytego paliwa w zależności od liczby przejechanych kilometrów, liczby przeczytanych stron książki w zależności od czasu jej czytania;
    3. stosuje podział proporcjonalny.

 

  1. Proste i odcinki. Uczeń:
    1. rozpoznaje i nazywa figury: punkt, prosta, półprosta, odcinek;
    2. rozpoznaje proste i odcinki prostopadłe i równoległe;
    3. znajduje odległość punktu od prostej.

 

  1. Kąty. Uczeń:
    1. wskazuje w dowolnym kącie ramiona i wierzchołek;
    2. rozpoznaje kąt prosty, ostry i rozwarty;
    3. porównuje kąty;
    4. rozpoznaje kąty wierzchołkowe i przyległe.

 

  1. Własności figur geometrycznych na płaszczyźnie. Uczeń:
    1. przedstawia na płaszczyźnie dwie proste w różnych położeniach względem siebie,  w szczególności proste prostopadłe i proste równoległe;
    2. zna najważniejsze własności kwadratu, prostokąta, rombu, równoległoboku i trapezu, rozpoznaje figury osiowosymetryczne i wskazuje osie symetrii figur;
    3. stosuje twierdzenie o sumie kątów trójkąta;
    4. zna i stosuje własności trójkątów równoramiennych (równość kątów przy podstawie);
    5. wykonuje proste obliczenia geometryczne, wykorzystując sumę kątów wewnętrznych trójkąta i własności trójkątów równoramiennych;
    6. zna i stosuje w sytuacjach praktycznych twierdzenie Pitagorasa (bez twierdzenia odwrotnego).

 

  1. Wielokąty. Uczeń:
    1. rozpoznaje  i nazywa trójkąty ostrokątne, prostokątne, rozwartokątne,  równoboczne i równoramienne;
    2. rozpoznaje i nazywa: kwadrat, prostokąt, romb, równoległobok i trapez;
    3. zna pojęcie wielokąta foremnego;
    4. oblicza obwód wielokąta o danych długościach boków;
    5. stosuje wzory na pole trójkąta, prostokąta, kwadratu, równoległoboku, rombu, trapezu przedstawionych na rysunku oraz w sytuacjach praktycznych, a także do wyznaczania długości odcinków o poziomie trudności nie większym niż w przykładach:
      1. oblicz   najkrótszą   wysokość   trójkąta    prostokątnego   o    bokach   długości: 5 cm, 12 cm i 13 cm,
      2. przekątne  rombu  ABCD  mają   długości   AC = 8 dm   i   BD = 10 dm. Przekątną BD rombu przedłużono do punktu E w taki sposób, że odcinek BE jest dwa razy dłuższy od tej przekątnej. Oblicz pole trójkąta CDE. (Zadanie ma dwie odpowiedzi).
    6. stosuje jednostki pola: mm2, cm2, dm2, m2,  km2, ar, hektar (bez zamiany jednostek  w trakcie obliczeń);
    7. oblicza miary kątów, stosując przy tym poznane własności kątów i wielokątów.

 

  1. Oś liczbowa. Układ współrzędnych na płaszczyźnie. Uczeń:
    1. znajduje współrzędne danych (na rysunku) punktów kratowych w układzie współrzędnych na płaszczyźnie;
    2. rysuje w układzie współrzędnych na płaszczyźnie punkty kratowe o danych współrzędnych całkowitych (dowolnego znaku).

 

  1. Geometria przestrzenna. Uczeń:
    1. rozpoznaje graniastosłupy proste, ostrosłupy (w tym proste i prawidłowe), walce, stożki i kule w sytuacjach praktycznych i wskazuje te bryły wśród innych modeli brył;
    2. wskazuje wśród graniastosłupów prostopadłościany i sześciany i uzasadnia swój wybór;
    3. rozpoznaje siatki graniastosłupów prostych i ostrosłupów;
    4. oblicza objętość i pole powierzchni prostopadłościanu przy danych długościach krawędzi;
    5. oblicza objętości i pola powierzchni graniastosłupów prostych i prawidłowych;
    6. oblicza objętości i pola powierzchni ostrosłupów prawidłowych;
    7. stosuje jednostki objętości i pojemności: mililitr, litr, cm3, dm3, m3.

 

  1. Wprowadzenie do kombinatoryki i rachunku prawdopodobieństwa. Uczeń:
    1. wyznacza zbiory obiektów, analizuje i oblicza, ile jest obiektów, mających daną własność, w przypadkach niewymagających stosowania reguł mnożenia i dodawania;
    2. przeprowadza proste doświadczenia losowe, polegające na rzucie sześcienną kostką do gry lub losowaniu np. kuli spośród zestawu kul, analizuje je i oblicza prawdopodobieństwa zdarzeń w doświadczeniach losowych.
  2. Odczytywanie danych i elementy statystyki opisowej. Uczeń:
    1. odczytuje i interpretuje dane przedstawione w tekstach, za pomocą tabel, diagramów słupkowych i kołowych, wykresów, w tym także wykresów w układzie współrzędnych;
    2. oblicza średnią arytmetyczną kilku liczb.

 

  1. Zadania tekstowe. Uczeń:
    1. czyta ze zrozumieniem tekst zawierający informacje liczbowe;
    2. wykonuje wstępne czynności ułatwiające rozwiązanie zadania, w tym rysunek pomocniczy lub wygodne dla niego zapisanie informacji i danych z treści zadania;
    3. dostrzega zależności między podanymi informacjami;
    4. dzieli rozwiązanie zadania na etapy, stosując własne, poprawne, wygodne dla niego strategie rozwiązania;
    5. do rozwiązywania zadań osadzonych w kontekście praktycznym stosuje poznaną wiedzę z zakresu  arytmetyki  i  geometrii  oraz  nabyte  umiejętności  rachunkowe, a także własne poprawne metody;
    6. weryfikuje wynik zadania tekstowego, oceniając sensowność rozwiązania np. poprzez szacowanie, sprawdzanie wszystkich warunków zadania, ocenianie rzędu wielkości otrzymanego wyniku.

Wymagania egzaminacyjne z języka polskiego

WYMAGANIA EGZAMINACYJNE

 

* zawierają wszystkie treści i umiejętności określone w podstawie programowej, które uczeń miał możliwość opanować od klasy IV szkoły podstawowej

 

*treści i umiejętności zawarte w wymaganiach edukacyjnych są niezbędne dla ucznia przystępującego do egzaminu w roku szkolnym 2020/2021

 

*zawierają zapisy dotyczące treści podstawy programowej z 2021r. oraz treści zawarte w podstawie programowej z 2017 r. dla klasy VII i VIII

 

CO ZOSTAŁO ZMIENIONE ?

 

Ogólny zapis:

Znajomość niektórych gatunków literackich, środków stylistycznych czy gatunków dziennikarskich. Nie zostały również uwzględnione niektóre lektury obowiązkowe wpisane do podstawy programowej z 2017r. dla klas VII i VIII.

 

KSZTAŁCENIE LITERACKIE I KULTUROWE

 

CO ZOSTAŁO USUNIĘTE ?

 

* znajomość gatunków literackich, takich jak: epopeja, sonet, pieśń, pamiętnik, satyra, bajka

 

* znajomość środków stylistycznych: eufemizm, porównanie homeryckie, apostrofa

 

* rozpoznawanie gatunków dziennikarskich: felieton, reportaż

 

* wyodrębnianie elementów składowych widowiska teatralnego, dzieła filmowego i telewizyjnego, znajomość cech charakterystycznych przekazów audiowizualnych

 

CO OBOWIĄZUJE UCZNIÓW ?

 

* rozpoznawanie rodzajów literackich i określanie ich cech charakterystycznych

 

* rozpoznawanie i rozróżnianie: opowiadania, baśni, legendy,powieści, mitów, komedii, fraszki, trenu, ballady, tragedii, wiersza, przysłowia, komiksu

 

* objaśnianie morału bajki i przesłania baśni

 

* wskazywanie elementów dramatu jako rodzaju literackiego oraz znajomość pojęcia komizmu i jego rodzajów

 

* rozpoznawanie: porównania, przenośni, epitetu, wyrazu dźwiękonaśladowczego, neologizmu, inwokacji, symbolu, alegorii oraz określanie ich funkcji

 

* rozpoznawanie: wersu, zwrotki (strofy), rymu, rytmu, refrenu, wiersza białego

 

* interpretowanie dzieła sztuki

 

* charakteryzowanie bohaterów

 

* określanie tematu tekstu, wyszukiwanie informacji w tekście i odbioru tekstu na poziomie dosłownym i przenośnym

 

* porządkowanie informacji w tekście, wyodrębnianie wątków i wydarzeń

 

KSZTAŁCENIE JĘZYKOWE- CO ZOSTAŁO USUNIĘTE?

 

* mechanizmy upodobnień fonetycznych

 

*rodzaje formantów słowotwórczych

 

* typy wyrazów złożonych oraz skróty i skrótowce

 

* części mowy: partykuła i wykrzyknik

 

*rozumienie znaczenia homonimów

 

* rozpoznawanie rodzajów nazw miejscowych

 

* wyróżnianie środowiskowych i regionalnych odmian języka

 

* rozumie i stosowanie zasad dotyczących wyjątków od reguły polskiego akcentu

 

CO OBOWIĄZUJE UCZNIÓW?

 

* rozpoznawanie części mowy i części zdania

 

* rozróżnianie typów wypowiedzeń oraz przekształcanie zdań pojedynczych i złożonych

 

* znajomość imiesłowów

 

* podstawowa wiedza z zakresu słowotwórstwa, w tym umiejętność rozpoznawania wyrazu podstawowego, pochodnego i rodziny wyrazów

 

* mowa zależna i niezależna

 

* znajomość zasad ortograficznych i interpunkcyjnych

 

* umiejętność dostrzegania zróżnicowania słownictwa

 

TWORZENIE WYPOWIEDZI

 

CO ZOSTAŁO USUNIĘTE?

 

* różnicowanie środków perswazji i manipulacji w tekstach reklamowych i określanie ich funkcji

 

CO OBOWIĄZUJE UCZNIÓW?

 

* rozpoznawanie manipulacji językowej i przeciwstawianie jej zasad etyki wypowiedzi

 

TWORZENIE WYPOWIEDZI

CO ZOSTAŁO USUNIĘTE?

 

* tworzenie spójnych wypowiedzi w następujących formach gatunkowych: podanie, CV, list motywacyjny, życiorys, dedykacja, życzenia, podziękowanie, wywiad, przemówienie, list oficjalny, sprawozdanie, recenzja, pamiętnik, dziennik

 

* tworzenie odtwórczego planu wydarzeń

 

CO OBOWIĄZUJE UCZNIÓW?

 

* tworzenie spójnych tekstów związanych z otaczającą rzeczywistością i poznanymi tekstami kultury

 

* tworzenie spójnych wypowiedzi, takich jak: zaproszenie, ogłoszenie, rozprawka, opowiadanie z dialogiem, opis postaci, przedmiotu, krajobrazu, prosta notatka

 

* skracanie, streszczanie, rozbudowywanie i parafrazowanie tekstu

 

* formułowanie pytań do tekstu

 

LEKTURY OBOWIĄZKOWE

 

1. Ch. Dickens, Opowieść wigilijna

2. A. Fredro , Zemsta

3. J. Kochanowski, wybór fraszek i trenów ( w tym tren VII i VIII)

4. A. Kamiński, Kamienie na szaniec

5. A. Mickiewicz, Reduta Ordona, Śmierć Pułkownika, Świtezianka, Dziady część III, Pan Tadeusz

6. Antoine de Saint -Exupery, Mały Książę

7. H. Sienkiewicz, Quo vadis, Latarnik

8. J. Słowacki, Balladyna

9. Wiersze wybranych poetów

 

Uczeń udzielając odpowiedzi na zadania umieszczone w arkuszu, nadal będzie mógł odwołać się do wszystkich lektur obowiązkowych dla klas VII i VIII, zapisanych w podstawie programowej. Ta sama zasada dotyczy również pisania wypracowań.

 

BUDOWA ARKUSZA

 

* mniej niż 22 zadania

Do zdobycia 45 punktów, w tym: 25 punktów za część pierwszą i 20 punktów za wypracowanie

 

* czas pracy: 120 minut

                       180 minut dla uczniów ze SPE

 

* w tematach wypracowań nie będzie wskazana żadna lektura obowiązkowa

 

WYPRACOWANIE

Tylko dwie fory wypowiedzi:

1. ROZPRAWKA

2. OPOWIADANIE TWÓRCZE

 

W KAŻDEJ Z NICH UCZEŃ BĘDZIE ODWOŁYWAŁ SIĘ DO DOWOLNEJ LEKTURY OBOWIĄZKOWEJ ZAPISANEJ W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ ( KLASY VII I VIII )

 

Rok 2021 rokiem Krzysztofa Kamila Baczyńskiego

22 stycznia przypada setna rocznica urodzin Krzysztofa Kamila Baczyńskiego nazywanego „nowym Słowackim”, bez którego twórczości trudno wyobrazić sobie kształt polskiej poezji w okresie II wojny światowej.

Krzysztof Kamil Baczyński urodził się 22 stycznia 1921 roku w Warszawie, w rodzinie, która znacząco wpłynęła na jego późniejsze życiowe i poetyckie wybory. Ojciec, Stanisław Baczyński był krytykiem literackim, historykiem literatury, powieściopisarzem i publicystą, autorem m.in. podręcznika „Literatura piękna Polski porozbiorowej (1794-1863)”. Syn powstańca 1863 r. od młodości sympatyzował z ruchem socjalistycznym, był legionistą i piłsudczykiem, kierował akcją plebiscytową na Śląsku Cieszyńskim, Spiszu i Orawie, podczas III powstania śląskiego dowodził oddziałami dywersyjnymi. W akcie protestu po przewrocie majowym odsunął się od obozu sanacyjnego. Stanisław Baczyński należał do postępowej lewicy kulturalnej tamtych czasów. Bez wątpienia ukształtował syna pod względem ideowym, kładąc silny akcent na patriotyczną edukację młodego Krzysztofa, choć, jak pisał Kazimierz Wyka, „ (…) miał prawo przypuszczać, że odrobił obowiązek historyczny i za siebie, i za syna”. Matka, Stefania z Zieleńczyków pochodząca z zasymilowanej rodziny żydowskiej, działała na płaszczyźnie oświatowo-pedagogicznej. Pracowała jako nauczycielka, kierowała szkołą ćwiczeń w prywatnym warszawskim liceum. Współpracowała również z popularnym czasopismem dla dzieci i młodzieży „Płomyczek”. Wraz z Anną Oderfelówną ogłosiła wielokrotnie wznawiane w późniejszych latach ćwiczenia gramatyczne, ortograficzne i stylistyczne – „Patrzę i opisuję”. Była także autorką bajek i opowiadań, m.in. „Żoko za granicą”, „Wacek i sześć jego siostrzyczek”. W przeciwieństwie do męża była żarliwą katoliczką, która przekazała synowi doskonałą znajomość Pisma Świętego.

Krzysztof od najmłodszych lat cierpiał na astmę, stąd jego wyjazdy w celach podratowania zdrowia m.in. do Jugosławii czy pobyty w Bukowinie Tatrzańskiej. W 1933 r. rozpoczął naukę w elitarnym I Państwowym Gimnazjum i Liceum im. Stefana Batorego w Warszawie. Młody Baczyński nie miał żadnych trudności w nauce, choć się do niej nie przykładał. Jak wspominał jego nauczyciel, Edmund Semil, poeta męczył się w „mundurku wzorowego ucznia”, a swój młodzieńczy bunt wyrażał w wierszach satyrycznych dotyczących nauczycieli. „Ośmieszał ich, przytaczając w złośliwych kontekstach ich własne słowa lub uwypuklając śmieszne dla niego szczegóły ich rysów, postaci lub ubioru”. Utwory krążyły w kopiach, czasem przedostając się nawet do pokoju nauczycielskiego. Nie dziwi więc fakt, że to właśnie Baczyński redagował rubrykę humorystyczną w gazetce klasowej. Warto wspomnieć, że w 2017 r. wydano odnalezione „Cudowne przygody pana Pinzla rudego” – groteskową opowieść o szkolnych perypetiach autorstwa Baczyńskiego, którą wcześniej uważano za tekst Jerzego Kamila Weintrauba.

W 1935 roku wstąpił do półjawnej młodzieżowej organizacji socjalistycznej „Spartakus”, gdzie jako reprezentant szkoły wszedł do Komitetu Wykonawczego. „Emil”, bo taki pseudonim przybrał, współredagował również pismo „Strzały”, w którym publikował pierwsze wiersze oraz poemat „Bunt” dotyczący powstania „Spartakusa”. Bohaterem utworu był przywódca powstania niewolników w starożytnym Rzymie, który, jak pisał Jerzy Święch, był: (…) „pierwszym w galerii „tytanicznych” bohaterów Baczyńskiego, samotny człowiek niepogodzony z losem, na którego barkach ciąży ogromna odpowiedzialność”. Utwory te były rzeczywistym debiutem poety, niestety nie zachował się żaden z egzemplarzy pisma. Z lat 1937-1938 pochodzą pierwsze zachowane próby poetyckie Baczyńskiego, w których odbijają się echa twórczości m.in. Tuwima i poetów francuskich: Rimbauda, Verlaine’a i Baudelaire’a. Uwidaczniają się także zalążki motywów obecnych w późniejszych wierszach. Jest to też okres zetknięcia się, głównie za sprawą ojca, z twórczością Norwida.

W czerwcu 1939 r. otrzymał świadectwo maturalne, niedługo potem zmarł jego ojciec, Stanisław. Śmierć ojca i wybuch wojny pokrzyżowały plany Baczyńskiego, który marzył o studiach na Akademii Sztuk Pięknych i który, w opinii nauczycieli, przejawiał ku temu wyraźne predyspozycje. Wiadomo natomiast, że przez pewien czas uczęszczał do Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa. Niewiele wiadomo o życiu Baczyńskiego w pierwszym roku okupacji, ale bez wątpienia był to czas rozpoznawania własnej poetyckiej drogi. Od 1940 r. Baczyński przyjaźnił się z kolegą po piórze, wspomnianym Jerzym Kamilem Weintraubem, który przyczynił się do okupacyjnego debiutu poety w Bibliotece Sublokatorów Przyszłości i poprzez którego zetknął się z tekstami Rilkego. W 1940 r. ukazały się dwa „tomiki” wierszy – „Zamkniętym echem” i „Dwie miłości”, oba liczyły po siedem wierszy. W 1942 r. ukazały się nakładem Biblioteki Rękopisów „Wiersze wybrane”.

W 1943 r. poeta zaczął studiować filologię polską na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego.  W tym też okresie sympatyzował z socjalistyczną grupą „Płomienie”, będącą kontynuacją przedwojennego „Spartakusa” oraz Związku Niezależnej Młodzieży Socjalistycznej. Grupa ta wydawała pismo o tej samej nazwie, w którym Baczyński objął pieczę nad działem poezji. W niedługim czasie przystąpił do współredagowania miesięcznika „Droga”. Swoje teksty publikowała w nim również żona Baczyńskiego – Barbara z Drapczyńskich, którą poślubił rok wcześniej. 1943 to również rok podjęcia decyzji o przystąpieniu do Grup Szturmowych Szarych Szeregów, które dały początek słynnemu batalionowi AK „Zośka”. Od lipca 1943 pełnił funkcję sekcyjnego w II plutonie „Alek” 2. kompanii „Rudy” batalionu „Zośka” AK w stopniu starszego strzelca. Baczyński ukończył konspiracyjną Szkołę Podchorążych Rezerwy Piechoty „Agricola”, otrzymując stopień starszego strzelca podchorążego rezerwy piechoty. Niestety, z powodu „małej przydatności” w warunkach polowych został zwolniony z dotychczasowej funkcji z zamiarem przeniesienia na stanowisko szefa prasowego kompanii „Rudy”. Jednak autor „Serca jak obłok” na własną prośbę przeniósł się do batalionu „Parasol” na stanowisko zastępcy dowódcy III plutonu 3. kompanii. W 1944 r. ukazał się „Arkusz poetycki”. Kilkanaście  utworów znalazło się także w antologiach konspiracyjnych: „Pieśń niepodległa”, „Słowo prawdziwe”, „Śpiew wojny” oraz czasopismach m.in. w krakowskim „Miesięczniku Literackim”. Baczyński stworzył również dziewiętnaście własnoręcznie opracowanych graficznie zeszytów-albumów, które powierzył głównie matce i żonie. Jego spuścizna poetycka liczy ponad 500 utworów.

Poeta zginął w czwartym dniu powstania warszawskiego przy Placu Teatralnym w Pałacu Blanka. Jego zwłoki złożone w ruinach Ratusza ekshumowano w styczniu 1947 r. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. W tym też roku został wydany obszerny wybór wierszy, przygotowany na podstawie rękopisów, podzielony na dwie części: „Magia” oraz „Krzyż człowieczy”, pod tytułem „Śpiew z pożogi”.

We wczesnej twórczości Baczyńskiego wyraźnie zarysowują się wpływy przedwojennego katastrofizmu, a więc konwencji, którą posługiwali się Józef Czechowicz, a także wileńscy żagaryści, w szczególności Jerzy Zagórski, Aleksander Rymkiewicz i Czesław Miłosz. W wierszach z okresu od 1939 do lata 1941 r. często pojawia się perspektywa kosmiczna – niebo, gwiazdy, planety, ale także symbolika sakralna, baśniowość, mitotwórstwo czy fantastyka, o czym pisał m.in. Stanisław Stabro. Zwraca uwagę również reprezentatywna dla tzw. poetów apokalipsy spełnionej symbolika ognia i wody. Uwidacznia się tu także tęsknota za rajem utraconego dzieciństwa, którą zagłuszyło doświadczenie zła i chaosu. Badacze zwracają uwagę, że wiersze z pierwszego okresu twórczości (nie licząc juweniliów) oddają co prawda nastrój dojmującego napięcia związanego z okropieństwami wojny, dźwigają ich ciężar, ale dalekie są od żołnierskich pobudek i aktualnej publicystyki. Jak pisał Lesław Bartelski: „Baczyńskiemu (…) właściwe jest nieprzeciąganie struny, lecz delikatność i dyskrecja, jakby pewien męski wstyd w wyrażaniu tych powszechnych uczuć”.

Swoistym przełomem, który zapowiadały już poematy „Serce jak obłok”, „Szklany ptak” oraz „Olbrzym w lesie”, okazała się jesień 1941 r. Choć utwory te wyrastały jeszcze z katastroficznej konwencji, przejawiały już to, co Kazimierz Wyka, późniejszy propagator poezji Baczyńskiego, określił jako „porażenie okupacyjne”. Wydane pod pseudonimem Jan Bugaj w 1942 r. „Wiersze wybrane” przyniosły poecie sukces. O Baczyńskim mówiło się jednak w środowisku literackim już wcześniej. Na jego twórczość zwracał uwagę m.in. Jarosław Iwaszkiewicz, a Czesław Miłosz po latach wspominał: „Byłem nim oczarowany jako „zjawiskiem” (…) nagłe narodziny talentu wśród okropności tamtej Warszawy i to takie narodziny, że potwierdzają nasze, przez literaturę ukształtowane, pojęcia o tym, jak to powinno się odbywać”. W 1943 r. Wyka napisał na łamach konspiracyjnego „Miesięcznika Literackiego” szkic krytyczny „List do Jana Bugaja”. Jak pisze Anna Nasiłowska: „(…) podkreśla [w nim] samodzielność Baczyńskiego, zauważa, że jego poezja oddaliła się już od tradycji dwudziestolecia, nie przejmuje żadnej z poetyk tamtego czasu, choć uważa, że stosunkowo najbliżsi są mu Miłosz i Czechowicz. Dodaje do tego patronat Norwida i Słowackiego”. Nawiązanie do wielkich romantyków wyrażało się m.in. w próbie powrotu do kreacji poety jako duchowego przywódcy narodu oraz przestrzegania norm etycznych w czasach ich negacji. Wyka zwracał się do poety: „Z katastrofizmu wyłoniło się męskie zrozumienie historii, jej przebiegów i praw. Z pesymizmu pozostaje jedynie nurt czystości i religijności. Pan już jest po stronie nadziei”. Warto dodać, że powszechne uznanie, którym Baczyński cieszył się u swych starszych kolegów, wpłynęło na przyznanie mu zapomogi od władz podziemia. Było to pierwsze tego typu wsparcie dla przedstawiciela środowiska młodych twórców.

W utworach Baczyńskiego rysuje się wyraźne napięcie między dwiema formami artystycznego wyrazu – z jednej strony dążenie do liryki „czystej”, pozwalającej na nieograniczoną swobodę twórczą, z drugiej zaś poczucie obowiązku historycznego przejawiające się w akcie walki z okupantem. Styl Baczyńskiego stale ulegał przemianom i nigdy nie zastygł w jednym kształcie. Jerzy Świech stwierdził, że: „(…) strumień narastających po sobie obrazów i metafor i gorączkowe wizje, jakie snuje autor, sprawiają czasami wrażenie pomysłów jakby niedopracowanych. Ale w tej fragmentaryczności i luźności skojarzeń można odkryć świadomy zamiar poety. Taki styl jest bowiem ekspresją sprzecznych emocji, wyrazem gorączkowej pracy myśli, która zasięgiem swym próbuje objąć zjawiska niejednorodne”. Na szczególną uwagę zasługują również kwestie wiary, o której wizję w twórczości Baczyńskiego toczą się nadal spory, oraz miłości.

Utwory napisane po wstąpieniu Baczyńskiego do Szarych Szeregów odznaczają się stylem wysokim, tonem „tyrtejskim”, wykorzystaniem gatunków okolicznościowych i silnie perswazyjnych –  pieśni, poematu, modlitwy, psalmu, hymnu, apelu czy elegii. Warto jednak zaznaczyć, że poezja ta jest niejednoznaczna i płynna, trudno więc zawęzić ją do kilku idei. Krytyk literacki, Tadeusz Sołtan dobitnie stwierdził: „(…) jest jakby nieporozumieniem, ostrą ironią losu, że właśnie Baczyński, szukający chaotycznie, lecz uparcie sensu dziejących się wokół niego wydarzeń, natura refleksyjna, bynajmniej mimo dużej chłonności nieskłonna do pochopnych i aktywnych zaangażowań, zatrzymał się w kręgu romantyzmu kamieni na szaniec”.

Wizyjność, oniryzm, symbolika, intelektualizm – to tylko niektóre cechy poezji Baczyńskiego poruszające wrażliwość nawet odległych czasowo odbiorców. Legenda wyjątkowo zdolnego młodzieńca, który zginął w wieku zaledwie 23 lat, silnie oddziaływała na powojenną kulturę. Jego utwory interpretowali wybitni przedstawiciele poezji śpiewanej, m.in. Ewa Demarczyk, Jacek Kaczmarski, Grzegorz Turnau czy Janusz Radek, ale również artyści formalnie odmienni, np. zespoły havy metalowe (Naamah) czy twórcy hip-hopu (Tadek Polkowski). W 2005 r. zespół Lao Che wydał album „Powstanie Warszawskie”, w którym wykorzystano m.in. wiersze Baczyńskiego. Płyta odniosła sukces i pięć lat później uzyskała status złotej. W ubiegłym roku piosenkarka Mela Koteluk i zespół Kwadrofonik wydał album „Astronomia poety. Baczyński”, o którym tak mówili sami artyści: „Od samego początku przyświecała nam intencja, by pokazać Baczyńskiego jako pacyfistę i mistyka, człowieka zakochanego w życiu. Zdołaliśmy odtworzyć czyste i jasne oblicze Krzysztofa oraz zwrócić uwagę na niezwykłą wrażliwość i uniwersalność jego twórczości. Zdaje się, że jego błyskotliwe spostrzeżenia na temat świata i ludzi wynikały bardziej z wybitnego zmysłu obserwacji i intuicji niż z doświadczenia życiowego, które zostało tak wcześnie przerwane”.

O tym, jak uniwersalny charakter ma twórczość Baczyńskiego świadczy również film reżysera młodego pokolenia, Kordiana Piwowarskiego – „Baczyński”. Do filmu włączono fragmenty slamu poetyckiego nagrane w 2011 r. w warszawskim klubie Sen Pszczoły, którego inspiracją była 90. rocznica urodzin poety. O tym, że losy autora „Białej magii” nadal inspirują, świadczy choćby wydana w 2012 r. książka Łukasza Orbitowskiego „Widma”, stanowiąca alternatywną historię życia Krzysztofa Kamila Baczyńskiego i jego żony Barbary. W 2018 r. nakładem wydawnictwa Prószyński i S-ka ukazały się wiersze zebrane Baczyńskiego pt. „Ten czas” pod redakcją Michała Nalewskiego. Uzasadniając nowe wydanie utworów poety, zwracał uwagę na chęć wydobycia tej twórczości z upraszczającego mitu, sprowadzającego ją głównie do wierszy okupacyjnych i erotyków do żony. Nalewski podkreślał, że wyjątkowo interesujące są też zmagania twórcy z gatunkiem poematu. Wiersze poety w interpretacjach aktorów z Teatru Starego i Teatru im. Juliusza Słowackiego w Krakowie można również odsłuchać na stronie Audioteki Polskiej Poezji opracowywanej prze Fundację im. Maurycego Mochnackiego. Baczyński może być interesujący dla współczesnego odbiorcy również jako rysownik. Jego szkice, ilustracje do wierszy, okładki ulubionych książek, krajobrazy wciąż fascynują, o czym świadczy chociażby wznowienie w 2017 r. w formie wiernej kopii zeszytu Baczyńskiego zawierającego poemat „Serce jak obłok” wraz z jego autorską szatą graficzną.